Ο Χριστός είναι το παν
Ο άγιος Πορφύριος φυτεύτηκε από τον δωροδότη Θεό και στο Άγιον Όρος και στην επαρχία της πατρίδας μας, αλλά και στην καρδιά της Αθήνας για πολλά χρόνια, και μάλιστα χρόνια δύσκολα και ταραγμένα. Στο Άγιον Όρος η παιδική ακόμα ζωή του απάντησε στους σκανδαλισμένους αναχωρητές, ότι η άσκηση δεν είναι βασανισμός μόνο αλλά και γλέντι χαράς και αγάπης. Ο άγιος Πορφύριος υπήρξε πανηγυριστής της υπακοής και του ασκητικού μόχθου. Αποζητούσε να βρεθεί στην υπηρεσία αυστηρών γερόντων και λυπόταν, όταν δεν τον μάλωναν. Έτσι ο Θεός με το παράδειγμα του αγίου δίδαξε στους λίγους ακόμα ασκητές τη γλύκα της υπέρ Χριστού κακοπάθειας.
Στην Εύβοια εγκαταστάθηκε για λίγα χρόνια στο μοναστήρι του αγίου Χαραλάμπους και στο μοναστήρι του αγίου Νικολάου στην Αμάρυνθο, όπου οι απλοϊκοί αγρότες γνώρισαν τα θαύματα τού αγίου και ανταποκρίθηκαν με ευχαριστία. Στην καρδιά της Αθήνας, στην Ομόνοια, ξεδιάλεξε τις πονεμένες ψυχές, τις παρηγόρησε και δίδαξε με το παράδειγμά του την υπομονή, το φιλότιμο της αυτοσυντήρησης, την ολοκληρωτική αφοσίωση στην πρόνοια του Θεού. Στο Μήλεσι πραγματοποίησε το όνειρό του να χτίσει μοναστήρι παρ’ όλες τις αντιξοότητες. Έβλεπε τους ουρανοξύστες να πνίγουν την Αθήνα και ονειρευόταν τη μοναστηριακή ανάπαυση…
Τον ρωτήσαμε γιατί έχτισε τόσο μεγάλο ναό για καθολικό του μοναστηριού κι έλεγε: «Να ιδείτε κόσμος που θα έρχεται εδώ απ’ την Αθήνα…» Στα υπόγεια του καθολικού έφτιαξε ναό των Κελτών αγίων, που ήταν άγνωστοι για πολλούς τα χρόνια εκείνα. Παρακινήθηκε από τον προφητικό λόγο του αγίου Αρσενίου, που έλεγε πως όταν αρχίσουν στην Ελλάδα να μελετούν την ιστορία των Κελτών αγίων, τότε οι Αγγλικανοί θα ξαναγίνουν Ορθόδοξοι. Κι όταν πριν δύο χρόνια έπρεπε να μιλήσω για έναν άγιο της Κελτικής Εκκλησίας, δεν χωρούσε ο κόσμος στον υπόγειο ναό και συγκινήθηκα, γιατί είδα να επαληθεύεται η προσδοκία του αγίου. Ο μεγάλος ναός του καθολικού ήταν σχεδόν γεμάτος!
Ο άγιος μάς δίδαξε να αγαπούμε τα πάντα ως δωρεές του Χριστού και ως αφορμές δοξολογίας του Θεού. Γι’ αυτό αγαπούσε τα ζώα και ιδιαίτερα τα πουλιά, αγαπούσε τα λουλούδια και συγκινούνταν απ’ τα ιδιαίτερα χρώματα και αρώματά τους. Κοίταζε όχι πλάνα του περιβάλλοντος αλλά ειδικά ένα-ένα τα λουλουδάκια, τα ζωάκια, τα έντομα. Ζούσε αυτόν τον κόσμο σαν Παράδεισο. Έβλεπε τα πάντα λουσμένα στο φως του Αγίου Πνεύματος, όπως ο άγιος του Λεπροκομείου Ευμένιος, που ρωτούσε με απορία: «Μα καλά, δεν σας αρέσει η Ομόνοια;»! Κι εννοούσε την πλατεία Ομονοίας, που την έβλεπε σαν το ωραιότερο τοπίο!
Με την πολυβασανισμένη ζωή του, με την άνετη χάρη του να θεραπεύει καταστάσεις, να προειδοποιεί, να διαβλέπει, να προβλέπει, να εξηγεί με θαυμαστή σοφία και πληροφόρηση πάνω σε θέματα της επιστήμης και της εξειδικευμένης ακόμα, με τις θαυματουργικές εμφανίσεις του σε νοσοκομεία του εξωτερικού, που με επιμέλεια τις έκρυβε, για να συμπαρασταθεί σε συγκεκριμένα πρόσωπα για συγκεκριμένους λόγους. Με όλα αυτά ανέτρεψε την απολυτοποίηση του κοσμικού τρόπου ζωής. Περνούσε μπροστά από την επιστήμη χωρίς να την περιφρονεί αλλά ίσα-ίσα δίνοντάς της μια πνευματική πνοή.
Ο άγιος Πορφύριος ξεσκέπασε την αιτία της κατάθλιψης, που επικρατεί στον παγκόσμιο πληθυσμό και είναι ισχυρότερη στους πιο ευημερούντες λαούς. Οι άνθρωποι, όσοι μάχονται τον Θεό και τον μισούν συνειδητά, πιστεύουν ότι μπορούν να ευτυχήσουν και καταθλίβονται όταν διαπιστώσουν ότι δεν το κατορθώνουν. Όσοι προσπαθούν να παίξουν κρατώντας μια στάση ανοχής απέναντι στο Θεό και προσπαθούν να τον ξεγελάσουν με τυπικές υποκριτικές συμμορφώσεις, πάλι καταθλίβονται και δεν έχουν ελπίδα να βρουν τη χαρά, γιατί πιστεύουν ότι έχουν τουλάχιστον τις προϋποθέσεις της χαράς· κρατούν γερά την πίστη τους ότι ο πλούτος, η επιστήμη, η πολιτική και η συνεπής κερδοσκοπία τελικά θα τους κάνουν ευτυχισμένους. Και η καρδιά τους, το αμανέτι του Θεού, όπως λέει και ο Μακρυγιάννης, κλαίει και θρηνεί για την απομάκρυνση από τον Πλάστη της· κι αυτό λέγεται κατάθλιψη.
Ο άγιος Πορφύριος γελοιοποίησε το κοσμικό πνεύμα που οδηγεί τον άνθρωπο στη λεγόμενη “πρόοδο και ανάπτυξη”, όταν γίνει ιδανικό και τελικός σκοπός της ζωής. Έδειξε απλά και πρακτικά το μεγαλείο της ταπείνωσης, της αγάπης προς τον καθένα και το καθετί όταν αυτός που αγαπάει είναι στραμμένος στο κέντρο, που είναι ο Χριστός.
Έβλεπε τον Χριστό να γνέφει στοργικά μέσα απ’ όλα τα πράγματα. “Ο Χριστός είναι το παν”. Δεν υπάρχει αληθινή αρετή χωρίς τον Χριστό. Για την ακρίβεια δεν υπάρχει αρετή, αλλά ο Χριστός που εκφράζεται ως αρετή.
Ανέβηκε πάνω απ’ την ηθική και την ηθικολογία· τα αντικατέστησε με τον έρωτα. Όταν αγαπάς θερμά κάποιον ή κάτι, πώς μπορείς να το βλάψεις ή να το δεις αισχρά; Τελικά επέμενε ότι τα πάντα υπάρχουν αληθινά και δυναμικά ως εκφράσεις του Χριστού. Γι’ αυτό και ήταν πρόσχαρος και υπομονετικός ακόμα και μέσα στους τόσους πόνους και τα κάθε λογής βάσανα.
Ο άγιος Πορφύριος διακήρυξε καθαρά και δυνατά αλλά και έδειξε με το σαφές παράδειγμά του ότι ο Χριστός είναι το παν. Δόξα τω Θεώ λοιπόν.
Κωνσταντίνος Γανωτής
